Trẻ cần ăn đủ đạm, chất béo omega-3 từ cá, thực phẩm chứa lợi khuẩn, rau, củ, quả, dầu ô liu; hạn chế thức ăn nhanh, nhiều đường, muối… để phát triển khỏe mạnh.
Theo chuyên gia dinh dưỡng Anh Nguyễn, hiện làm việc tại bệnh viện Hoàng gia Worcester (Anh), để trẻ khỏe mạnh và phát triển toàn diện, mỗi độ tuổi cần bổ sung chế độ dinh dưỡng phù hợp với tốc độ trưởng thành. Phụ huynh cần nắm các nhóm chất cần thiết và nhu cầu mỗi ngày theo độ tuổi, từ đó phân bổ nhóm thức ăn hợp lý để có những khẩu phần cân bằng, dinh dưỡng; đồng thời biết cách lựa chọn thực phẩm phù hợp, xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh cho con về sau. Dưới đây là những lưu ý về chế độ dinh dưỡng cho trẻ 2-6 tuổi.
Các nhóm chất cần thiết cho trẻ
Giai đoạn 2-6 tuổi là
thời điểm chuyển tiếp quan trọng sang độ tuổi học đường. Có 3 điều mà cha mẹ
nên quan tâm: trẻ phát triển hành vi ăn uống, tăng trưởng thể chất, phát triển
não bộ.
Cụ thể, trẻ sẽ phát triển
một số hành vi như lựa chọn thực phẩm như thích hay không thích, thậm chí không
quan tâm. Các em cũng thích làm chủ trong bữa ăn, rõ rệt nhất khi 3-5 tuổi;
thích món mới, lạ và vui (đặc biệt ở 4-6 tuổi).

Về thể chất, mức tăng
trưởng của trẻ sẽ có xu hướng ổn định. Ví dụ như trước đó trẻ bụ bẫm thì độ
tuổi này sẽ gọn hơn. Điều này cũng gây cho nhiều cha mẹ có tâm lý sợ con bị ốm
hay tăng cân không đủ. Thực tế, trẻ vẫn tăng trưởng, chỉ là điều chỉnh để khỏe
mạnh hơn. Một số nghiên cứu quan sát cho thấy béo phì sau 2 tuổi có liên quan
đến béo phì ở độ tuổi trưởng thành. Tốt nhất là trẻ cần tăng trưởng khỏe mạnh
và đầy đủ, hơn là nhìn bụ bẫm dễ thương. 4-6 tuổi, trẻ có một đợt tăng trưởng
nhanh để giúp trẻ bước sang độ tuổi đi học, dinh dưỡng trong giai đoạn này cũng
quan trọng.
Giai đoạn 2-6 tuổi, trẻ
vẫn đang trong giai đoạn phát triển nhận thức và tư duy. Ngôn ngữ cũng phát
triển nhanh, nên nếu muốn để trẻ học ngoại ngữ, cha mẹ có thể cho bé làm quen
khi 3-4 tuổi.
Để đáp ứng nhu cầu cho
các sự phát triển trên, cần chú ý các nhóm chất quan trọng, gồm: đạm, chất béo
omega-3 từ cá, bổ sung thực phẩm chứa lợi khuẩn và rau củ quả vì nó giúp trẻ
phát triển não bộ, miễn dịch. Nhóm dầu rất cần thiết cho hoạt động trí não.
Khuyến khích dùng những dầu có chất béo bão hòa thấp như như dầu oliu, dầu
hướng dương.
Hạn chế các sản phẩm thức
ăn nhanh như gà rán hay bánh hamburger. Tránh cho bé ăn bánh kẹo, nước ngọt,
bánh snack vì dễ gây “nghiện”. Những thực phẩm này còn có thể làm trẻ no giữa
các bữa ăn; chứa đường, chất béo không tốt, nhiều chất phụ gia khác…
Quan trọng nhất là tính
đa dạng của thực phẩm, không nên chỉ tập trung vào một số loại nhất định nào
đó. Để tối ưu sự phát triển thể chất và trí não, cần gia tăng các hoạt động thể
chất như đi dạo công viên, chơi bóng, nhảy dây, bơi lội…
Gợi ý phân bố nhóm thức ăn cho
trẻ
Thực đơn cụ thể:
– Sáng: Một chén bún, 40g
cá chiên và ít rau thái nhỏ. Cách bữa trưa 1,5 tiếng có thể cho bé uống 120ml
sữa.
– Trưa: Một chén cơm và 20g rau
mồng tơi nấu thịt, 40g thịt ram xé nhỏ. Sau 30 phút, cho bé ăn 5 trái dâu.
Xế trưa có thể cho bé ăn
một trái chuối và một miếng pho mát
– Chiều: Một chén cơm, 40g
canh súp cà rốt và su hào nấu thịt, 40g cá chiên. Sau 30 phút cho bé ăn 5 trái
dâu.
– Tối: Trước ngủ 2 tiếng cho bé
uống 120ml sữa.
Lưu ý, tùy theo mỗi bé mà
mẹ phân bố linh hoạt khẩu phần mỗi ngày. Với bé 2-3 tuổi, mẹ có thể giảm 1-2
phần từ nhóm cơm gạo hoặc rau củ quả nếu trẻ ăn ít, nhưng nhóm thịt, cá và nhóm
sữa vẫn nên giữ nguyên. Nếu trẻ đi học hoặc đi chơi xa, mẹ có thể chọn các món
ăn nhẹ như bánh ít đường, muối hoặc sữa hộp để cung cấp đầy đủ năng lượng cần
thiết trong ngày.
Trẻ con vốn năng động,
trường hợp khó ép trẻ vào khuôn khổ 3 bữa một ngày thì nên có thể linh động
chia nhỏ bữa ăn để hiệu quả hơn. Ví dụ như 3 bữa chính nhỏ thêm 2-3 bữa phụ
(bánh lạt, sữa hộp, tôm lăn bột…).
Có một số nhóm dinh dưỡng
quan trọng hơn trong giai đoạn này, phụ huynh nên phân bổ đều trong tuần thay
vì theo ngày. Cụ thể mức ăn mỗi tuần là:
– Nguồn đạm tốt: Thịt bò hoặc heo (2
ngày); thịt gà hoặc cá (2-3 ngày); trứng và sữa, phô mai (rải rác 2 ngày).
– Cá có chất béo omega-3 tốt: Cá thu, cá hồi, cá
chép, lươn nên ăn 2 ngày mỗi tuần. Một ngày ăn khoảng 80-100g thịt cá đã nấu.
– Thực phẩm bổ sung lợi khuẩn: Duy trì ít nhất 2-3
ngày.
– Rau củ quả: Theo ngày thì 3
loại rau củ và 1-2 loại quả. Nếu theo tuần, cứ mỗi 3 ngày phụ huynh nên mua 5
loại rau củ và 3 loại quả để dễ dàng lên thực đơn cho trẻ. Điều này vẫn đảm bảo
tính đa dạng thực phẩm mà bé ăn vào.

Những lầm tưởng khi lên thực
đơn cho con
Thực tế vẫn còn nhiều cha
mẹ có nhiều suy nghĩ rằng trẻ to béo mới là khỏe mạnh. Tuy nhiên, to béo chỉ
cho thấy trẻ tăng cân nhanh, nhưng không thể nhận định rằng việc phát triển này
theo chiều tốt hay xấu.
Nếu thu nạp nhiều năng
lượng và chất béo, trẻ có thể mập mạp, nhưng to béo này lại dẫn bé có nhiều
nguy cơ sức khỏe sau này. Đôi lúc, nhìn trẻ mập mạp nhưng trẻ có thể thiếu vi
chất như thiếu vitamin D, sắt…
Một ngộ nhận khác của phụ
huynh là trẻ ăn nhiều thịt cá sẽ to cao. Có nhiều bé ăn chén cơm đầy thịt cá.
Mẹ cứ đút bé ăn, nhưng bé cứ đẩy ra và chỉ ăn cơm trắng. Thịt, cá là nguồn đạm
cần thiết cho tăng trưởng của trẻ, nhưng nó phải đúng và phù hợp nhu cầu độ
tuổi thì mới giúp phát triển.
Đạm cần thiết cho hệ cơ
phát triển và tham gia cung cấp nguyên liệu cho các hoạt động miễn dịch trong
cơ thể. Đạm là một chuỗi những axit amin, trong đó có những axit amin cơ thể
chỉ lấy được từ thực phẩm hàng ngày, gọi là axit amin thiết yếu. Thiếu những
axit amin thiết yếu này, cơ thể trẻ có thể gặp bệnh lý. Thịt, cá, trứng và sữa
là nguồn tốt và đầy đủ nhất cho axit amin thiết yếu này. Do đó, cần phân bổ đều
trong bữa ăn.